گنجنامه همدان، قلب تاریخ در دامنه الوند

کتیبه های گنجنامه تاریخی ثبت شده در دامنه الوند

گنجنامه در فاصله 5 کیلومتری شهر همدان واقع شده است. شهر کهن همدان با پیشینه‌ای هزاران ساله، همواره به‌عنوان یکی از مقاصد جذاب گردشگری در ایران شناخته شده است. جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این دیار به‌قدری متنوع و چشم‌نواز هستند که هر سلیقه‌ای را مجذوب خود می‌کنند. در میان این گنجینه ارزشمند، مجموعه‌ای قرار دارد که نامش برازنده شکوه و قدمتش است؛ گنجنامه همدان. جایی که تاریخ با صلابت سنگ‌هایش و طبیعت با طراوت آبشارهایش، داستانی بی‌بدیل از همدستی ازلی را روایت می‌کنند. اگر شما هم مشتاق سفری هستید که در آن بتوانید هم در گذرگاه تاریخ قدم بزنید و هم از زیبایی‌های بکر طبیعت لذت ببرید، گنجنامه همدان همان مقصدی است که انتظار شما را می‌کشد. بیایید در این سفر مجازی با ما همراه شوید تا گنج‌های پنهان این منطقه دوست‌داشتنی را با هم کشف کنیم.

رازهای نهفته در دل سنگ: نگاهی به کتیبه های گنجنامه

نخستین چیزی که در بدو ورود به محوطه گنجنامه همدان، توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، دو سنگ‌نوشته باستانی هستند که در کنار آبشار خروشان این منطقه خودنمایی می‌کنند. کتیبه های گنجنامه، یادگاری ارزشمند از دوران هخامنشیان به شمار می‌روند و قدمت آن‌ها به حدود ۲۵۰۰ سال پیش، در زمان پادشاهی داریوش بزرگ و پسرش خشایارشاه می‌رسد. تصور کنید، این سنگ‌ها قرن‌هاست که شاهد عبور و مرور تمدن‌ها، سپاهیان، بازرگانان و حتی خود پادشاهان بوده‌اند.

درباره کتیبه های گنج نامه

هر یک از این کتیبه‌ها از سه ستون بیست سطری تشکیل شده‌اند که به سه زبان باستانی آن دوران نگاشته شده‌اند: پارسی باستان، عیلامی و بابلی نو. در سمت چپ هر دو لوح، متن پارسی باستان با عرض تقریبی ۱۱۵ سانتی‌متر قرار گرفته است که زبان رسمی و درباری هخامنشیان بوده است. در میانه، متن عیلامی به چشم می‌خورد که یکی از زبان‌های مهم و رایج در فلات ایران پیش از ورود آریایی‌ها بوده است. و در نهایت، در سمت راست، متن بابلی نو حک شده است که نشان از گستردگی ارتباطات و نفوذ فرهنگی امپراتوری هخامنشی در آن زمان دارد.

متن کتیبه های گنجنامه همدان

جالب است بدانید که متن‌های کتیبه گنجنامه همدان در هر سه زبان، مضمون یکسانی دارد و در واقع، بیانگر باورها و اندیشه‌های پادشاهان هخامنشی و همچنین ستایش اهورامزدا، خدای بزرگ آن دوران است. لوح داریوش بزرگ که کمی بالاتر و در سمت چپ قرار دارد، چنین آغاز می‌شود.

متن لوح داریوش بزرگ

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروائی از [میان] بسیاری. مَنَم داریوش، شاه بزرگ، شاهِ شاهان…». 

متن لوح خشایارشاه 

لوح خشایارشاه که در سمت راست و پایین‌تر از آن حک شده، با این عبارات آغاز می‌گردد:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ‌ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاهِ شاهان…».

این مضامین مشترک نشان می‌دهد که هدف از نگارش این کتیبه‌ها، یادآوری قدرت و عظمت شاهان و همچنین ترویج باورهای دینی آن زمان برای تمامی افرادی بوده که از این مسیر گنجنامه عبور می‌کردند.

چرایی انتخاب این مکان: موقعیت استراتژیک گنجنامه

شاید برایتان این سوال پیش بیاید که چرا پادشاهان هخامنشی این نقطه خاص را برای حک کردن این سنگ‌نوشته‌های مهم انتخاب کرده‌اند. پاسخ این است که مسیر گنجنامه در دوران باستان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. این راه، همدان (که در آن زمان با نام هگمتانه، پایتخت تابستانی هخامنشیان شناخته می‌شد) را به غرب کشور و همچنین به راه باستانی شاهی که هگمتانه را به بابل در میانرودان متصل می‌کرد، پیوند می‌داد. این مسیر پر رفت‌وآمد، محل عبور لشکریان، بازرگانان و حتی خود شاهان بوده است. بنابراین، حک کردن این کتیبه‌ها در چنین نقطه‌ای، فرصتی مناسب برای نمایش قدرت و عظمت امپراتوری هخامنشی به طیف وسیعی از افراد بوده است. علاوه بر این، برخی معتقدند که این راه به دلیل منتهی شدن به بابل، یک راه مقدس نیز به شمار می‌رفته است.

سیر تحول نامگذاری گنجنامه

جالب است بدانید که این کتیبه‌ها در طول تاریخ، نام‌های گوناگونی به خود گرفته‌اند. تا سده ششم هجری، آن‌ها با نام‌هایی مانند دادمهان، تنبابر، جنگ نامه و گنجنامه شناخته می‌شدند. در سده‌های اخیر، نام‌های گنج نامه و جنگ نامه بیشتر مورد استفاده قرار گرفته‌اند. امروزه، نام گنجنامه رایج‌تر است و شاید دلیل آن، باور مردم محلی در گذشته بوده که تصور می‌کردند در این نوشته‌ها، نشانی از گنجی پنهان نهفته است. از سوی دیگر، نام جنگ نامه نیز ممکن است به دلیل تمرکز ذهن مردم بر جنگ‌ها و فتوحات پادشاهان در گذشته به وجود آمده باشد.

آبشار گنجنامه: نوای زندگی در کنار سنگ‌های خاموش

درست در کنار این سنگ‌نوشته‌های باستانی، آبشار گنجنامه همدان با ارتفاع ۱۲ متر و جریان دائمی خود، طراوت و شادابی را به این منطقه بخشیده است. این آبشار که از چشمه‌ها و رودهای کوه الوند سرچشمه می‌گیرد و در رودخانه پایین‌دست فرو می‌ریزد، در هر فصلی از سال، زیبایی خاص خود را به نمایش می‌گذارد. در فصل‌های سرد، گاهی اوقات قندیل‌های یخی بر پیکره آن نقش می‌بندد که خود جلوه‌ای دیدنی به شمار می‌رود.

در دوران هخامنشیان، آب این آبشار از قداست و احترام ویژه‌ای برخوردار بوده است و به همین دلیل، کتیبه‌های گنجنامه در نزدیکی آن و بر روی سنگ‌های کوه حک شده‌اند. صدای دلنشین فرو ریختن آب، در کنار سکوت و صلابت سنگ‌های باستانی، فضایی مسحورکننده و آرامش‌بخش را به وجود آورده است که هر بازدیدکننده‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اطراف این آبشار به دلیل وجود صخره‌های متعدد، همواره مورد توجه صخره‌نوردان و علاقه‌مندان به این ورزش مهیج بوده است.

گنجنامه امروز: فراتر از یک اثر تاریخی

امروزه، گنجنامه همدان تنها به یک اثر تاریخی محدود نمی‌شود؛ بلکه به یک مجموعه تفریحی و گردشگری مدرن و مجهز تبدیل شده است که با استقبال گسترده گردشگران داخلی و خارجی روبرو شده است. در سال ۱۳۷۹ خورشیدی بود که نام «دهکده گنجنامه» بر این مجموعه نهاده شد، زیرا دیگر تنها دو سنگ‌نوشته باستانی نبود، بلکه با تلاش‌های صورت گرفته در طول ۱۶ سال، به یک قطب گردشگری با ظرفیت پذیرش حدود ۵۰۰۰ نفر تبدیل شده بود.
این دهکده با بهره‌مندی از آب و هوای دلپذیر، جاذبه‌های طبیعی بکر و البته همان کتیبه‌های تاریخی ارزشمند، توانسته است ترکیبی منحصر به فرد از تاریخ و تفریح را برای بازدیدکنندگان فراهم آورد. از افتخارات این مجموعه می‌توان به عضویت در سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) و انتخاب آن برای پروژه کارآفرینی اشاره کرد.

لذت و هیجان در دل الوند: تفریحات گنجنامه همدان

اگر به دنبال تجربه‌ای هیجان‌انگیز و خاطره‌انگیز در کنار بازدید از آثار تاریخی هستید، تفریحات گنجنامه همدان گزینه‌های متنوعی را پیش روی شما قرار می‌دهد.
• تله کابین گنجنامه: یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این مجموعه، تله کابین گنجنامه است که با طول رفت و برگشت ۳۴۰۰ متر و ارتفاعی تا ۲۸۰۰ متر از سطح دریا، شما را به دل کوه‌های الوند و دشت میشان می‌برد. این تله کابین با دو فراز و فرود هیجان‌انگیز در مسیر ۱۷۰۰ متری خود، تجربه‌ای بی‌نظیر از تماشای طبیعت سرسبز و کوهستانی همدان را برایتان رقم خواهد زد. مدت زمان تقریبی رسیدن به مقصد، بسته به سرعت باد، بین ۸ تا ۱۲ دقیقه است. ایستگاه مبدأ تله کابین در دره گنجنامه و ایستگاه مقصد آن در دشت میشان واقع شده است. امنیت این تله کابین از زمان تأسیس در سال ۱۳۸۵ تاکنون تضمین شده است و دارای بیمه‌های مختلفی نیز می‌باشد.

• سورتمه ریلی گنجنامه: برای تجربه هیجان و سرعت در دل طبیعت، سورتمه ریلی گنجنامه یک انتخاب فوق‌العاده است. این سورتمه با طول ۱۳۵۷ متر و سرعت ۴۵ کیلومتر بر ساعت، طولانی‌ترین و سریع‌ترین سورتمه ریلی کشور به شمار می‌رود. مسیر پر پیچ و خم آن که از طبقه پنجم ساختمان اصلی دهکده آغاز می‌شود، حدود ۵ تا ۶ دقیقه طول می‌کشد و شما می‌توانید با تنظیم سرعت، این زمان را کمی طولانی‌تر کنید. این سورتمه دارای ۳۵ واگن است و هر واگن ظرفیت دو نفر را دارد، به شرط آنکه مجموع وزن آن‌ها از ۱۲۰ کیلوگرم بیشتر نباشد.
• بانجی جامپینگ گنجنامه: اگر به دنبال اوج هیجان و تجربه‌ای متفاوت هستید، بانجی جامپینگ گنجنامه را از دست ندهید. این مجموعه، تنها بانجی جامپینگ در خاورمیانه است که امکان سقوط آزاد دو نفره را فراهم می‌کند. با ارتفاع ۴۲ متر، پرش از این سکو آدرنالین خونتان را به بالاترین حد خود می‌رساند. افراد با وزن بین ۴۵ تا ۹۰ کیلوگرم می‌توانند از این تفریح مهیج استفاده کنند.
• تیرول هیجان انگیز گنجنامه: برای کسانی که رویای پرواز را در سر دارند، تیرول گنجنامه یک تجربه فوق‌العاده جذاب است. با استفاده از این وسیله تفریحی، شما می‌توانید مسافتی حدود ۵۲۰ متر را بر روی کابل و در ارتفاع معین طی کنید و از منظره زیبای اطراف لذت ببرید. استفاده از تیرول محدودیت سنی ندارد و با وسایلی ایمن مانند قرقره و طناب انجام می‌شود.
• دیواره سنگ نوردی گنجنامه: علاقه‌مندان به ورزش سنگ نوردی، چه حرفه‌ای و چه مبتدی، می‌توانند از دیواره سنگ نوردی گنجنامه استفاده کنند. این دیواره با ارتفاع ۱۸ متر در قسمت ایستگاه مبدأ تله کابین قرار دارد و دارای مسیرهای متنوعی برای سطوح مختلف مهارت است. مربیان مجرب نیز برای آموزش نکات ایمنی و راهنمایی شما در این مکان حضور دارند.
• شهربازی گنجنامه: اگر به همراه کودکان خود به گنجنامه سفر کرده‌اید، حتماً به شهربازی این مجموعه که در طبقه پنجم ساختمان مرکزی واقع شده است، سر بزنید. در این فضای ۷۲۹ متری، کودکان می‌توانند از بازی‌های متنوعی مانند استخر توپ، ماشین کوبنده، اسب وسترن، ماشین کامپیوتری و ترامپولین لذت ببرند. همچنین امکان انجام ورزش‌هایی مانند ایرهاکی، بسکتبال و فوتبال دستی نیز برای آن‌ها فراهم است.

گشت و گذار در طبیعت بکر: دشت میشان و کوه الوند

با سوار شدن تله کابین و رسیدن به ایستگاه دشت میشان، وارد دنیایی از سکوت و زیبایی خواهید شد. دشت میشان، دشتی وسیع و سرسبز در ارتفاعات کوه الوند است که در فصل بهار با گل‌های رنگارنگ و ظریف خود، جلوه‌ای بی‌نظیر پیدا می‌کند. هوای پاک و مطبوع این دشت، فرصتی عالی برای پیاده‌روی، ورزش و لذت بردن از طبیعت بکر را فراهم می‌کند. این دشت که با نام میدان میشان نیز شناخته می‌شود، به دو بخش تقسیم می‌شود: یک قسمت که جزئی از دهکده گنجنامه است و قسمت دیگر آن در آن سوی رودخانه و خارج از مجموعه قرار دارد. اگر اهل طبیعت‌گردی و کمپینگ هستید، می‌توانید در قسمت بیرونی دشت میشان چادر بزنید و شب را در دل طبیعت سپری کنید. البته برای پیمودن مسیرهای دشت میشان، حتماً از کفش مناسب کوهنوردی استفاده کنید، زیرا برخی از مسیرها ممکن است نسبتاً سخت باشند. در دشت میشان، نوشیدن دمنوش‌های گیاهی که از گیاهان تازه و معطر همین منطقه تهیه شده‌اند، تجربه‌ای لذت‌بخش خواهد بود.
از دشت میشان می‌توانید به کوه الوند، این قله باعظمت که بلندترین نقطه آن ۳۵۸۴ متر ارتفاع دارد، صعود کنید. مسیر صعود به قله الوند از دره گنجنامه، کیوارستان، میدان میشان و تخت نادر می‌گذرد و یک تجربه کوهنوردی چالش‌برانگیز و در عین حال rewarding را برای علاقه‌مندان فراهم می‌کند.

امکانات رفاهی گنجنامه: آسایش در کنار جاذبه ها

دهکده گنجنامه همدان با فراهم آوردن امکانات رفاهی متنوع، تلاش کرده است تا اقامتی آسوده و لذت‌بخش را برای بازدیدکنندگان رقم بزند. از جمله این امکانات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• پارکینگ: برای رفاه حال گردشگرانی که با خودروی شخصی سفر می‌کنند، پارکینگ مناسب در مجموعه در نظر گرفته شده است.
• سرویس بهداشتی: سرویس‌های بهداشتی تمیز و کافی در نقاط مختلف دهکده در دسترس هستند.
• رستوران و کافی شاپ: برای صرف غذا و نوشیدنی و استراحت، رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های متعددی با منوهای متنوع در مجموعه فعالیت می‌کنند.
• اقامتگاه: یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد گنجنامه، امکان اقامت در داخل مجموعه است. شما می‌توانید از بین ویلاهای کوهستانی با امکانات کامل، سوئیت‌های اقامتی با ظرفیت‌های مختلف و اقامتگاه بوم‌گردی با حال و هوای سنتی، گزینه مورد نظر خود را انتخاب کنید. اقامت در داخل مجموعه، دسترسی آسان به تمامی جاذبه‌ها و تفریحات را برای شما فراهم می‌کند. مهم است که در ایام تعطیل، اقامتگاه مورد نظر خود را از چند هفته قبل رزرو نمایید.

بهترین زمان سفر به گنجنامه همدان

بهترین زمان برای بازدید از گنجنامه همدان از نظر شرایط آب و هوایی، فصل بهار و تابستان است. در این فصول، هوا معتدل و دلپذیر است و طبیعت اطراف در سرسبزترین حالت خود قرار دارد. اگر به دنبال تجربه‌ای خلوت‌تر هستید، بهتر است در اواسط هفته به این مکان سفر کنید تا بتوانید با آرامش بیشتری از تمامی بخش‌های دهکده دیدن نمایید و به راحتی جای پارک برای خودروی خود پیدا کنید.

مسیر دسترسی به گنجنامه

مسیر گنجنامه از داخل شهر همدان به آسانی قابل دسترسی است. اگر از تهران عازم هستید، حدود ۳۲۸ کیلومتر راه پیش رو دارید که به طور تقریبی ۴ ساعت به طول می‌انجامد. بهترین مسیر برای رفتن از تهران به همدان، جاده ساوه است. پس از رسیدن به همدان، باید از میدان اصلی شهر (میدان امام خمینی) وارد خیابان شریعتی شوید و به ترتیب از میدان‌های شریعتی، قائم و دانشگاه عبور کنید تا به منطقه‌ای به نام چهارباغ کولاب برسید. از چهارباغ کولاب به بعد، درختان گردوی قدیمی عباس‌آباد، راهنمای خوبی برای رسیدن به گنجنامه خواهند بود.

جاذبه های دیدنی نزدیک به گنجنامه

در اطراف گنجنامه همدان نیز جاذبه‌های دیدنی دیگری وجود دارند که می‌توانید در سفر خود از آن‌ها نیز بازدید کنید. از جمله این مکان‌ها می‌توان به تپه عباس‌آباد (در فاصله ۷.۵ کیلومتری) و موزه دفاع مقدس (در فاصله ۸ کیلومتری) اشاره کرد. مجموعه عباس‌آباد با چشم‌انداز زیبا از شهر همدان، آبشار مصنوعی و کلبه‌های اقامتی، مکان مناسبی برای استراحت و لذت بردن از طبیعت است. باغ موزه دفاع مقدس نیز فضایی تاریخی و معنوی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

چرا باید از گنجنامه همدان بازدید کنیم؟

بازدید از گنجنامه همدان تجربه‌ای جذاب و فراموش‌نشدنی برای هر فرد با هر سلیقه‌ای خواهد بود. دیدن سنگ‌نوشته‌های باستانی که قدمت آن‌ها به هزاران سال پیش می‌رسد، تماشای آبشار خروشان و طبیعت زیبای اطراف آن، و تجربه تفریحات مهیج و مدرن، همگی در کنار هم، لحظات شیرینی را برای شما رقم خواهند زد. گنجنامه، گنجینه‌ای است نهفته در دل کوه‌های الوند که هم تاریخ را به تصویر می‌کشد و هم فرصتی برای لذت بردن از طبیعت و تفریح را فراهم می‌آورد. این مکان، به‌حق، یکی از قطب‌های گردشگری مهم در ایران و خاورمیانه به شمار می‌رود. پس در سفر به همدان، حتماً بازدید از گنجنامه را در برنامه‌های خود بگنجانید.

موقعیت و اهمیت تاریخی جاده گنجنامه:

سنگ‌نوشته‌های گنجنامه همدان در انتهای دره سرسبز عباس‌آباد و در ابتدای مسیری قرار دارند که همدان را به تویسرکان و غرب ایران متصل می‌کند .
این جاده در زمان هخامنشیان نیز وجود داشته و مسیر عبور داریوش و خشایارشاه و لشکریانشان بوده است .
در دوره هخامنشیان، این مسیر یکی از شاخه‌های اصلی راه باستانی شاهی محسوب می‌شد که هگمتانه (پایتخت تابستانی هخامنشیان) را از طریق الوند به بابل در میانرودان متصل می‌کرد. به همین دلیل، این راه در دوران باستان بسیار پر رفت و آمد و امن بوده و به دلیل ختم شدن به بابل، راهی مقدس نیز به شمار می‌رفته است .

کتیبه های گنجنامه در مسیر جاده شاهی

پادشاهان هخامنشی این مکان را برای حک کردن کتیبه‌ها انتخاب کردند تا عظمت و بزرگی خود را به افرادی که از این ناحیه عبور می‌کردند نشان دهند.
دره گنجنامه در عصر هخامنشیان، شروع جاده هگمتانه – استخر، معروف به “جاده شاهی” بوده است . این جاده، هگمتانه را از طریق تاریک دره، گردنه (گدوک)، ورد آورد علیا، شهرستانه، اشتران به تویسرکان، نهاوند، کرمانشاه، لرستان، تخت جمشید و فارس مرتبط می‌ساخته است .

با توجه به اینکه هگمتانه پایتخت تابستانی هخامنشیان بوده و در مسیر جاده شاهی قرار داشته است، داریوش اول پس از اتمام کتیبه‌های بیستون، دستور حک کردن کتیبه‌های گنجنامه را داده است و پس از او، پسرش خشایارشاه نیز کتیبه‌ای در سمت راست و کمی پایین‌تر از کتیبه پدرش ایجاد کرده است.
چشم‌انداز جاده منتهی به گنجنامه با آب و هوای خنک در تابستان و باغ‌های سرسبز بسیار خوش منظره است.